İstanbul Barosu Baro Dergisi Mart Nisan Sayısı

255 Tasarrufun İptali.... • Av. M. A. GÜVEN - Av. D. BAĞÇE mühletin devamı süresince uzatıldığı (İİK. m. 323/II) gibi borçluya verilen konkordato mühleti (İİK. m. 287) kadar geriye doğru uzatılır. Kanun ko- yucu, ileriye doğru bir süre öngörmemiştir. Bu nedenle, borçlu hakkında geçici ya da kesin aciz belgesi alındıktan sonraki bağışlama ya da ivazsız tasarruflarının iptali, tasarrufların yapıldığı tarihten itibaren en geç beş yıl içinde istenebilir. (İİK. m. 284) Borçlular, alacaklılardan mal kaçırmak için karşılıksız tasarruflar yapma yoluna giderler ve yaptıkları işlemleri de başka bir ad altında giz- lemek isterler. Bunun önlenmesi amacıyla da bazı tasarruflar iptal yaptı- rımına tabi tutulmuştur 23 . b. Bağışlama Kavramı ve Bağışlama Hükmünde Sayılan Tasarruflar TBK. m. 284’e göre; “Bağışlama sözleşmesi, bağışlayanın sağlarara- sı sonuç doğurmak üzere, malvarlığından bağışlanana karşılıksız olarak bir kazandırma yapmayı üstlendiği sözleşmedir”. Bağışlama, hayatta olan kişiler arasında yapılan ve sözleşmesel nitelik taşıyan kazandırıcı bir iş- lemdir 24 . İptale tabi bağışlama, borçlunun bir hak, alacak ya da malını üçüncü kişiye kısmen veya tamamen devretmesi şeklinde ortaya çıkar. Örneğin; borçlu, üçüncü kişiye ait bir alacağını devredebilir. Ancak iptale tabi ba- ğışlama, borçlunun üçüncü kişiye danışıklı bir borç ikrarında bulunması, danışıklı icra takibi, icra dairesine gidip yasal sürelerden feragat ederek gerçekte mevcut olmayan borcun kabul edilmesi, kendi borçlusunu ibra etmesi, başkasının borçlu olduğu parayı ödemesi şeklinde de ortaya çı- kabilir 25 . Mirasbırakanın sağlararası karşılıksız kazandırmaları 26 , ölüme bağlı tasarruflar, mirasın reddi, ön alım, alım, geri alım haklarını kullanma- mak, kumar ve bahis borçları, zamanaşımına uğramış borçlar, nafaka ile yükümlü olmadığı bir yakınına bakmak, ahlaki bir görevin yerine getiril- mesi 27 , yaş günü, nişanlanma vb. nedenlerle verilen hediyeler iptale tabi olmayacaktır 28 . Hediyenin mutad olup olmadığı, örf ve adete, ilgililerin şahsi durumuna ve sosyal çevresine göre takdiren belirlenecektir. Verilen hediye, borçlunun durumu ile orantılı değilse, tasarruf iptal edilecektir 29 . Borçlunun bir taahhüdü olmadığı halde karşılığını almadan ifada bu- lunmuşsa iptale tabidir. Borçlunun karşılıksız olarak tasarrufta bulunma 23 Kuru, s. 666; Arslan/Yılmaz/Ayvaz, s. 530. 24 Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku, İstanbul 1998, C. I, s. 343. 25 Güneren, s. 1112 26 Tandoğan.s. 27 Güneren, s. 1113. 28 Yıldırım, s. 177. 29 Umar, s. 66.