İstanbul Barosu Baro Dergisi Mart Nisan Sayısı

180 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 95 • Sayı: 2 • Yıl: 2021 zorluğu içine düşmeleri uyarlama talep edebilmek için mümkün olmalıdır kanaaitindeyim. Mücbir sebebin etkisi aşırı ifa güçlüğü yaratmasıdır. Sözleşmenin aşırı ifa güçlüğü çeken tarafı sözleşmede TBK. md. 138 ‘e dayanarak yeniden uyarlama isteme hakkına sahiptir. Yukarıda da bahsetmiş olduğum gibi aşırı ifa güçlüğü kira sözleşmesinin yapıldığı sırada söz konusu olma- yan ve taraflarca öngörülemeyen veyahut öngörülmesi mümkün olmayan olağanüstü hallerin sözleşmeyi etkilemesi sebebiyle var olan sözleşmenin yeni durum ve koşullara uyarlanmasıdır. Covid-19 etkisiyle ortaya çıkan olağanüstü hal sözleşme yapıldığı sıra- daki edimi ifa etmesinin dürüstlük kuralları gereği kendisinden beklene- meyecek derecede aşırı ifaya düşmüş borçlu taraf aleyhine değişmiş olma- sı gerekmektedir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken husus, TBK. md. 138’e dayanarak mahkemeden uyarlamayı talep eden borçlunun mali du- rumunun doğru tespit edilmesi gerektiğidir. Burada mahkemenin yapma- sı gereken Covid-19 öncesi ve sonrasında gelir-gider tablosunu ilgili bilir- kişilere inceletmek olmalıdır. Doktrinde bu görüşü benimseyerek; “Tacir olan kiracıların defterlerinin incelenmesi, faaliyete ara verilmişse bunun ne kadar sürdüğünün ya da günlük kâr marjının ne kadar düştüğünün tespit edilmesi gerekir. Dolayısıyla Kovid-19 salgının tek başına uyarlama talebinin kabulü için yeterli olmadığının altını çizmek gerekir.” 29 demekte- dir. Faaliyetleri kısmen engellenen işletmelerde ise gelirdeki düşüş oranı tespit edilerek, bu oranın kira bedeline uygulanması düşünülebilir 30 . Kanımca hakime uyarlama talebinde bulunulduğununda hakimin ve- receği karar söz konusu salgın hastalık etkilerini yitirip ortadan kalkınca- ya kadar kira sözleşmesinin askıya alınması durumunda olabileceği gibi ödemenin geniş bir zaman dilimine yayılarak taksitler halinde ödenmesi, kira bedeli döviz üzerinden ise kurun sabitlenmesi olabilir. Çok popüler bir avm içinde olduğundan dolayı kiraları yüksek olan işyerleri doğrudan idare tarafından çıkarılan genelgeden etkilendiği için hakim tarafından hakkaniyet ölçüsünde bir indirime tabi tutulması ya da AVM’nin tama- men kapatıldığı ve hiçbir faaliyetine izin verilmediği dönemde kira bedeli- nin sadece o dönem için tamamen kaldırılması da mümkündür. Pek tabi idarenin işyerlerini tamamen kapattığı dönem ile sonradan çalışma ve sa- atlerde esnekleştirme yaparak düzenlediği dönemlerdeki kiralar farklılık- lar gösterecektir. Hakim genel itibariyle her somut olaya göre ayrı takdir yetkisini kullanacaktır. 29 KAYIŞ, Covid-19, (L.B) 30 ARAT, İş Yeri Kiralarına Etkisi (L.B.).