24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması ile Türkiye’nin bağımsızlığı ve egemenliği kabul edilmiş, bazı sınırları tespit edilmiş ve tüm uyuşmazlıklar çözümlenmiştir. Lozan Antlaşması yüz birinci yılını tamamlamıştır ve yürürlüktedir. Herhangi bir devletin Lozan Antlaşması’nı tanımama yetkisi yoktur.
Büyük önder Atatürk Nutuk’ta, Lozan Barış Antlaşması ile ilgili ön bilgileri şöyle vermiştir:
“Lozan barış masasında söz konusu edilen meseleler, üç dört senelik yeni devreye ait ve onunla sınırlı kalmıyordu. Asırlık hesaplar görülüyordu.”
“Efendiler, malumdur ki, yerini yeni Türk devletinin aldığı Osmanlı Devleti Uhudu Atika [Eski Antlaşmalar] namı altında birtakım kapitülasyonların esiriydi.”
“Maziye ait müsamahaların, hataların faili biz olmadığımız halde, esasen asırların birikmiş hesaplan bizden sorulmamak lazım gelirken, bu hususta da dünya ile karşı karşıya gelmek bize düşmüştü. Millet ve memleketi hakiki bağımsızlık ve hakimiyetine sahip kılmak için bu müşkülat ve fedakarlığı da göğüslemek bizim üzerimize yüklenmişti. Ben, neticenin mutlaka olumlu olacağından emin idim. Türk milletinin mevcudiyeti için, bağımsızlığı için, hakimiyeti için mutlaka elde etmeye ve temine mecbur olduğu esasların cihanca tasdik olunacağına asla şüphe etmiyordum.”
Büyük önder Atatürk, İtilaf Devletlerince Türkiye’ye kabul ettirilmek istenilen Sevr, 1921 ve 1922 teklifleri ile Millî Mücadele sayesinde ulaşılan Lozan sonucunu karşılaştırmalı olarak Nutuk’ta özetlemiştir.
Atatürk, tarihsel önem taşıyan bu karşılaştırmada, ülke sınırları, ayrıştırma planları, Fransız, İtalyan ekonomik nüfuz bölgeleri, İstanbul, tabiiyet, adli kapitülasyonlar, azınlıkların himayesi, askeri hükümler, ceza hükümleri, mali hükümler, iktisadi hükümler ve Boğazlar Komisyonu konularında Sevr, Mart 1921 ve Mart 1922 teklifleri ile Lozan sonucunu özetlemiş ve sonuç olarak Lozan hakkında şunları söylemiştir:
“Bu antlaşma, Türk milletine karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevres Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasî zafer eseridir!”
Lozan Barış Antlaşması’nın 101. yıl dönümünde büyük önder Mustafa Kemal Atatürk, Türk Delege Heyeti Başkanı İsmet İnönü ve Millî Mücadele kahramanlarını saygı ve minnetle anıyoruz.
Lozan Barış Antlaşması’nın 101. yıl dönümü kutlu olsun!
İstanbul Barosu
Cumhuriyet Araştırmaları Merkezi
Önceki