Büyük Önder Atatürk, İstiklal Savaşı ile ilgili bir soruya şöyle cevap vermiştir:
“Türkiye’yi yeni varlığı ile istiklale kavuşturmak için evvela Halep’te fiilî mücadeleye başlanmış; Adana’da, İstanbul’da buna devam edilmiş; Samsun’da, Amasya’da tatbikata geçilmiş ve Lozan Konferansı’nda Türkiye’nin istiklale kavuşması hakikat sahasına ulaşmıştır.” (Dr. Bilâl N. Şimşir, Atatürk Dönemi - İncelemeler, ATAM, 2006, s.1)
19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basan Mustafa Kemal’in valilere, mutasarrıflıklara ve ordu komutanlıklarına gönderdiği28 Mayıs 1919 tarihli Havza Genelgesi’nde, İzmir, Manisa ve Aydın’ın işgalinin gelecekteki tehlikeyi daha açık gösterdiği, yurt bütünlüğümüzün korunması için milletçe gösterilen tepkinin daha canlı ve sürekli olması gerektiği, büyük ve heyecanlı millî gösterilerde bulunulması ve düzenlenen gösterilerde terbiye ve ağırbaşlılığın titizlikle korunması vurgulanmıştır. Genelgeden sonra İngiltere Olağanüstü Komiserliği Babıâli’ye nota göndermiş, nihayet Harbiye Nazırı 8 Haziran 1919’daMustafa Kemal’i İstanbul’a geri çağırmıştır.
Mustafa Kemal çetin şartlar altında çıktığı Millî Mücadele yolundan geri dönmemiş, 22 Haziran 1919 tarihli Amasya Genelgesi ile Millî Mücadelenin amacı, gerekçesi ve yöntemi ortaya konulmuştur. Mustafa Kemal’inyaveri Cevat Abbas Gürer’e 21-22 Haziran 1919 gecesi Amasya’da yazdırdığı Genelgenin esas noktaları şunlardır:
1- Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.
2- İstanbul hükûmeti üzerine aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi gösteriyor.
3- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
4- Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyuracak bir millî heyetin varlığı zaruridir.
5- Anadolu’nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas’ta hemen millî bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.
6- Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkarılması gerekmektedir.
7- Her ihtimale karşı, bu mesele millî bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler, gereğinde yolculuklarını kendilerini tanıtmadan yapmalıdırlar.
8- Doğu illeri adına, 23 Temmuzda, Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse, Erzurum Kongresi’nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket ederler. (Nutuk, Belge : 26)
Türk devriminin ilk bildirisi niteliğindeki Amasya Genelgesi, ulusal egemenliğe dayanan tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temellerini oluşturan belgelerden biridir.
Türk ulusunun bağımsızlık mücadelesinin temel belgelerinden Amasya Genelgesi’nin 105. yıl dönümünde Büyük Önder Atatürk ve Millî Mücadele kahramanlarını saygı ve minnetle anıyoruz, bağımsızlık mirasının takipçisi olduğumuzu kamuoyuna saygıyla duyuruyoruz.
İstanbul Barosu Cumhuriyet Araştırmaları Merkezi
Önceki